استمرار توجه به حضور خدا انسان را به کمال می رساند

آیت الله مصباح یزدی رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) شب گذشته در دفتر مقام معظم رهبری در ارائه برنامه عملی برای این که انسان به جایی برسد که خواسته خدا را بر همه چیز مقدم بدارد، اظهار داشت: خداوند در ادامه حدیث معراج می فرماید چنین کسی باید یاد داشته باشد که من علم به او دارم.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، وی افزود: خداوند نمی فرماید بداند بلکه می فرماید باید به یاد داشته باشد یعنی هرچه می تواند در شبانه روز و در برنامه روزانه زندگی اش به یاد بیاورد که خداوند همواره مراقب رفتار او است؛ کسانی که دنبال این هستند که یک چله بگیرند و ذکر بگویند و بعد بروند پی کار خود، به جایی نمی رسند، این یک برنامه برای طول عمر است که باید همیشه سعی کرد و آن را ادامه داد تا ملکه شود.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم ادامه داد: این خط مشی و راهی است برای کسانی که می خواهند مسیر رسیدن به کمال را بپیمایند؛ ابتدا باید باور کرد که خدا عالم است و چیزی برای خدا مخفی نیست، اجمالا همه مسلمانان این مطلب را می دانند اما تصور درست در این زمینه بستگی به پایه معرفت انسان دارد.

بسیاری تصور درستی از علم خدا ندارند

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری با بیان این که پایه معرفت انسان ها با یکسان نیست، گفت: حتی برخی دانشمندان و بزرگانی که عمری را در مباحث الهیات صرف کرده اند خدا را به یک صورت نشناخته اند.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به این که برخی علم خدا را مانند علم بشر می دانند، بیان داشت: اینها تصور می کنند علم خدا نیز مانند ما یک صورت ذهنی است؛ بسیاری از افراد می گویند ملائکه اعمال ما را می نویسند و به پیشگاه الهی عرضه می کنند بنابراین اگر کارهای ما نوشته نشود و ملائکه نبرند، خدا از آنها با خبر نمی شود؛ عده ای نیز گمان می کنند اگر در مکان تاریکی که هیچ نوری وجود ندارد کاری کنند خدا نخواهد دید.

رییس مؤسسه امام خمینی(ره) گفت: حتی برخی مسلمان ها که خود را از علما به حساب می آورند نیز چنین تصوراتی درباره خداوند دارند؛ ابن تیمیه که پایه گذار فکری وهابیت است در مسجد دمشق بر منبر نشسته بود و در تشریح حدیثی گفت شب های جمعه خدا از آسمان به زمین می آید و کسانی که توبه می کنند را می آمرزد سپس از پله های منبر پایین آمد و گفت همین گونه که من پایین آمدم، او نیز از آسمان پایین می آید.

آیت الله مصباح یزدی چنین تصوراتی در مورد خدا را ناقص و اشتباهی خواند و ابراز داشت: برخی از ما خیال می کنیم خدا در یک نقطه دوری در عرش نشسته است و ملائکه به او اطلاع می دهند که در دنیا چه می گذرد.

وی با اشاره به نظریات فلاسفه هزاره اخیر، گفت: یکی از نظریاتی که در طول این مدت، فیلسوفان الهی بسیار دقیقی مانند ابن سینا به آن معتقد بودند این بود که یک صورت هایی وجود دارد که لازمه ذات خدا اما چیزی غیر از خدا است و به وسیله آنها خدا علم پیدا می کند؛ آنهایی که خوشبین هستند گفته اند این صورت ها مخلوق هستند اما قدیم اند و همراه خدا هستند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم خاطرنشان کرد: قرآن اهتمام خاصی دارد به این که برای انسان اثبات و تأکید کند که خدا به همه چیز عالم است؛ می فرماید«أَ لاَ یَعْلَمُ مَنْ خَلَقَ وَ هُوَ اللَّطِیفُ الْخَبِیرُ»کسی که چیزی را می آفریند مگر می شود نسبت به آن عالم نباشد؟!

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری گفت: قرآن عنایت دارد به این که بدانید هر چه در آسمان ها و زمین است حتی برگی که از درختی می افتد و حتی اگر موجودی در اعماق دریا کمترین اثری داشته باشد را می داند و نسبت به جزئیات آن آگاه است.

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با اشاره به آیه سوم و چهارم سوره حدید، ابراز داشت: اگر چیزی بر روی زمین بیفتد و در آن فرو برود و یا چیزی از درون زمین خارج شود مانند گیاهان و یا آتشفشان ها، و هرچه از آسمان فرود آید یا به سوی آسمان بالا برود خدا می داند؛ به آنچه در درون سینه های شما می گذرد نیز آگاه است.

رییس مؤسسه امام خمینی(ره) در توضیح آیه«أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ یَعْلَمُ مَا فِی السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِی الْأَرْضِ مَا یَکُونُ مِنْ نَجْوَى ثَلاَثَهٍ إِلاَّ هُوَ رَابِعُهُمْ وَ لاَ خَمْسَهٍ إِلاَّ هُوَ سَادِسُهُمْ وَ لاَ أَدْنَى مِنْ ذٰلِکَ وَ لاَ أَکْثَرَ إِلاَّ هُوَ مَعَهُمْ»گفت: قرآن می فرماید مگر نمی بینید که خدا هرچه در آسمان و زمین وجود دارد را می داند، اگر سه نفری در جایی جلسه خصوصی داشته باشید و در گوشی صحبت کنید چهارمین شما خدا است و اگر پنج نفر باشید ششمین نفر او است و هرکجا باشید با شما است.

آیت الله مصباح یزدی و به آیه«أَلاَ إِنَّهُ بِکُلِّ شَیْ‌ءٍ مُحِیطٌ» اشاره کرد و گفت: خدا به همه چیز احاطه دارد؛ نمی شود چیزی را تصور کرد که وجود داشته و خدا بر آن احاطه نداشته باشد؛ این شبیه احاطه جسم بر جسم نیست، چگونگی این احاطه برای بسیاری از اندیشمندان الهیات نیز مشخص نبود.

تبیین نظریه ملاصدرا در مورد وجود رابط

وی طرح مسأله وجود رابط از سوی صدرالدین شیرازی را بزرگترین خدمت به مسلمانان و شیعیان دانست و بیان داشت: بنده جایی نیافته و نشنیده ام که پیش از ایشان کسی این مطلب را درست بیان کرده باشد.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم توضیح داد: بنّا علت اعدادی ساختمان است یعنی آن را از هیچ و نیستی به وجود نیاورده است اما برخی رابطه های علت و معلولی، وجود رابط دارند مانند صورت های ذهنی که نمی شود این دو را ازهم جدا کرد؛ کسی اراده می کند و حرف می زند، نمی شود اراده شخص را از حرف زدنش جدا کرد، به قول ملا صدرا وجودش عین الرابط به فاعل است.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری افزود: با اثبات این مسأله رابطه در می یابیم که همه مخلوقات عالم که وجود دارند مخلوق خدا هستند که از نیستی به هستی آفریده شده اند، همه اینها وجودشان قائم به اراده خدا است در این رابطه، معلول نمی تواند استقلال داشته باشد«إِذَا أَرَادَ شَیْئاً أَنْ یَقُولَ لَهُ کُنْ فَیَکُونُ».

استاد اخلاق حوزه علمیه قم گفت: یکی از مشکلات فلاسفه این بود که مادیات چگونه متعلق علم خدا قرار می گیرند؛ پاسخ این است که علم خدا نسبت به همه چیز حضوری است و احتیاج به صورت ذهنی ندارد.

خدا چگونه پیش از وجود مخلوقات می تواند به آنها علم داشته باشد؟

رییس مؤسسه امام خمینی(ره) در تبیین یکی از مسائلی که فلاسفه ای همچون فارابی و ابن سینا در هزاره اخیر مطرح کرده اند، اظهار داشت: فیلسوفان در پاسخ به این پرسش که خدا چگونه می تواند علم به وجود چیزی پیش از خلقتش داشته باشد؟ می گویند این علم کلی است، مانند منجمی که وضعیت و چگونگی حالت خورشید و ماه را در آینده به درستی محاسبه و پیش بینی می کند.

آیت الله مصباح یزدی با بیان چندین آیه مانند«وَ لَنَبْلُوَنَّکُمْ حَتَّى نَعْلَمَ الْمُجَاهِدِینَ مِنْکُمْ وَ الصَّابِرِینَ»گفت: خداوند دراین آیات می فرماید ما فلان کار را انجام دادیم تا بدانیم که نتیجه چه می شود؛ این شبهه مطرح می شود که مگر خدا نمی دانسته که چه اتفاقی خواهد افتاد که چنین عباراتی را بیان می فرماید؟! حل این مسأله معضل بزرگی برای بسیاری از فلاسفه و بزرگان بوده است.

وی در پاسخ به این پرسش، ابراز داشت: رابطه ساده ای وجود دارد که کمتر به آن توجه شده است؛ چیزی که فوق زمان است نمی شود پیش و بعدی را به او نسبت داد؛ برای خدا دیروز و امروز ندارد، علم همه اینها یکجا در نزد خدا حاضر است؛ زمان را خود خدا خلق کرده است؛ تقدم خدا بر موجودات تقدم و احاطه وجودی است.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با تأکید بر این که خداوند نسبت به گذشته و آینده علم یکسانی دارد، گفت: این تعبیراتی که در قرآن آمده است، علم اضافی است؛ مفهوم اضافی از ملاحظه بین یک چیز زمانی و غیر زمانی به وجود می آید.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری با اشاره به آیه«وَ مَا تَسْقُطُ مِنْ وَرَقَهٍ إِلاَّ یَعْلَمُهَا» تصریح کرد: خداوند می فرماید همه چیز پیش ما حاضر است حتی برگی که از روی درختی در شب تاریک می افتد بر ما مخفی نیست؛ این راه ساده ای است که خداوند پیش پای بشر گذاشته تا بداند که همه چیز چگونه در نزد خدا حاضر است.

اندیشیدن به حضور دائمی خدا در همه مکان ها جلوی ارتکاب گناه را می گیرد

استاد اخلاق حوزه علمیه قم به جمله«عالم محضر خدا است» از امام خمینی(ره) اشاره کرد و گفت: یعنی همه چیز در نزد خدا حاضر است؛ این که علم خدا در مورد اعماق اتم، نوترون و هرچه که کوچکتر از آن باشد، با اعماق کهکشان ها یکسان است.

رییس مؤسسه امام خمینی(ره) با بیان این که باید روزانه وقت بگذاریم و در مورد این مسأله بیندیشیم، ابراز داشت: اگر بتوانیم پیش از نمازها این کار را انجام دهیم تا در نماز حضور قلب داشته باشیم؛ در ابتدا شاید نتوانیم ساعاتی طولانی در مورد این مسأله تفکر کنیم اما کم کم باید این زمان را افزایش دهیم و تفکر خود را عمیق تر کنیم.

آیت الله مصباح یزدی توجه به حضور دائمی خدا را عامل بازدارنده ای در برابر گناهان دانست و گفت: به ویژه در جاهایی که احتمال می دهیم زمینه گناه فراهم شود باید توجه داشته باشیم و چنین افکاری را در ذهن خود تقویت کنیم.