«عالم آل محمد(ص)» اسلام را به دست دشمن رونق بخشید

آیت‌الله مرتضی مقتدایی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و رئیس شورای سیاست‌گذاری حوزه‌های علمیه خواهران کشور، در گفت‌گو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، به بیان نکاتی درباره چرایی ملقب شدن حضرت امام رضا(ع) به «عالم آل محمد(ص)» پرداخت و گفت: این لقب از زمان امام صادق (ع) درباره امام حضرت علی بن موسی (ع) تعیین شده بود؛ البته همه ائمه معصومین (ع) نور واحد و عالم‌اند و علوم خود را از پیامبر (ص) گرفته‌اند، چرا که ایشان فرمود: أنا مدینه العلمِ و علیٌ بابُها؛ من شهر علم هستم و علی (ع) در آن است.

وی در تشریح این مطلب گفت: در این مورد روایتی از اسحاق پسر حضرت امام موسی کاظم (ع) نقل است که پدرم موسی بن جعفر به فرزندانشان می‌فرمود: این برادر شما، علی بن موسی « عالم آل محمد(ص)» است؛ امور دینی خود را از او بپرسید و این سخن مرا خوب نگهداری کنید؛ من از پدرم حضرت صادق (ع) شنیدم که مکررا به من می‌فرمود: «عالم آل محمد(ص)» در صلب توست و کاش من او را ادراک می کردم. او همنام حضرت امیرالمؤمنین علی (ع)است (بحارالانوار جلد ۴۹ صفحه ۱۰۰).

آیت‌الله مقتدایی افزود: اما دلیل اصلی ملقب شدن امام رضا (ع) به «عالم آل محمد(ص)» این است که ایشان در عصر خویش در شرایطی قرار گرفتند که با استفاده از علوم و ابراز آنها موجب رونق اسلام به دست دشمن شدند! وقتی امام به خراسان آمدند، مامون دستور داد تمام بزرگان وعلمای اعظم و طراز اول ادیان اعم از مسیحی، یهودی، زرتشتی و فرقه‌های مختلف را در مجلسی جمع کرده و جلسه‌ای تشکیل دهند تا با تشکیل مناظره میان آنها و امام رضا(ع) به اهداف شوم خود نزدیک شود و جایگاه امام را در افکار عمومی خدشه‌دار کند.

وی افزود: به طور مثال حسن بن سهل نوفل می‌گوید: ما خدمت امام علی بن موسی الرضا(ع) مشغول صحبت بودیم که ناگاه یاسر خادم که عهده‌دار کارهای حضرت بود، وارد شد و گفت مأمون به شما سلام می‌رساند و می‌گوید برادرت به قربانت باد! اصحاب مکاتب مختلف و ارباب ادیان و علمای علم کلام از تمام فرق و مذاهب جمع‌اند، اگر دوست دارید قبول زحمت فرموده فردا به مجلس ما آیید و سخنان آنها را بشنوید و اگر دوست ندارید اصرار نمی‌کنم، و نیز اگر مایل باشید ما به خدمت شما می‌آییم و این برای ما آسان است. امام (ع) فرمود: «سلام مرا به او برسان و بگو می‌دانم چه می‌خواهی؟ من انشاءالله صبح نزد شما خواهم آمد.

عضو مجلس خبرگان رهبری ادامه داد: نوفلی که از یاران حضرت بود می‌گوید: وقتی یاسر خادم از مجلس امام بیرون رفت، امام (ع) نگاهی به من کرد و فرمود: تو اهل عراق هستی و مردم عراق ظریف و باهوشند، در این باره چه می‌اندیشی؟ مأمون چه نقشه‌ای در سر دارد که اهل شرک و علمای مذاهب را گرد آورده است؟ نوفلی می‌گوید: عرض کردم او می‌خواهد شما را به محک امتحان بزند و بداند پایه‌ علمی شما تا چه حد است؟ ولی کار خود را بر پایه‌ سستی بنا نهاده، به خدا سوگند طرح بدی ریخته و بنای بدی نهاده است.

وی افزود: امام (ع) فرمود: چه بنایی ساخته و چه نقشه‌ای طرح کرده؟ نوفلی (که گویا هنوز نسبت به مقام شامخ علمی امام معرفت کامل نداشت و از توطئه مأمون گرفتار وحشت شده بود) گفت: علمای علم کلام اهل بدعت‌ و مخالف دانشمندان اسلام‌اند، چراکه عالم، واقعیت‌ها را انکار نمی‌‌ند، اما اینها اهل انکار و سفسطه‌اند، اگر دلیل بیاوری که خدا یکی است می‌گویند این دلیل را قبول نداریم، و اگر بگویی محمد رسول الله است می‌گویند رسالتش را اثبات کن، خلاصه (آنها افرادی خطرناکند و…) در برابر انسان دست به مغالطه می‌زنند و آن قدر سفسطه می‌کنند تا انسان دست از حرف خود بردارد، فدایت شوم از اینها برحذر باش.

آیت‌الله مقتدایی عنوان کرد: امام (ع) تبسمی فرمود و گفت: ای نوفلی، تو می‌ترسی دلائل مرا باطل کنند و راه را بر من ببندند؟ نوفلی گفت: نه به خدا سوگند من هرگز بر تو نمی‌ترسم، امیدوارم که خداوند تو را بر همه آنها پیروز کند. امام فرمود: ای نوفلی، دوست داری بدانی که مأمون از کار خود پشیمان می‌شود؟ عرض کرد: آری. فرمود: هنگامی که استدلالات مرا در برابر اهل تورات و توراتشان بشنود، و در برابر اهل انجیل به انجلیشان، و در مقابل اهل زبور به زبورشان، و در مقابل صابئین به زبان عبریشان، و در برابر مؤبدان به زبان فارسی‌شان، و در برابر اهل روم به زبان رومی، و در برابر پیروان مکتب‌های مختلف به زبان خودشان. آری هنگامی که دلیل هر گروهی را جداگانه ابطال کردم به طوری که مذهب خود را رها کنند و قول مرا بپذیرند، آنگاه مأمون می‌داند مقامی را که او در صدد آن است مستحق نیست! آن وقت پشیمان خواهد شد(عیون اخبار الرضا، ج۱، ص۱۵۵). بنابراین به دلیل همین جلسات مناظره که علم امام و حقانیت تشیع و اسلام بر همگی آشکار شد، آن حضرت ملقب به “عالم آل محمد” شدند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در بخشی دیگری از سخنان خود به سبک زندگی رضوی اشاره و بیان کرد: آن امام در سیره خویش روش پدر و جد بزرگوارشان امام صادق (ع) دنبال کرده و برای راویان حدیث و فرزانگان علم احترام فراوان قائل بودند و تا جایی که می‌توانستند در ترویج دین و مذهب حقه شیعه، علما را تشویق می‌کردند.

وی تصریح کرد: راویان بسیاری خدمت ایشان می‌رسیدند و مطالب دین را از ایشان اخذ می کردند و امام (ع) از آنها می‌خواستند این اخبار را به دیگران منتقل کنند. روش و سبک خاص امام رضا (ع) ترویج دین مقدس اسلام و تربیت عالمان دینی با روش صحیح و حق و مبارزه با طاغوت بود.

رئیس شوای سیاست‌گذاری حوزه‌های علمیه خوهران یادآور شد: ایشان در عین اینکه به ظاهر با دستگاه خلافت همراه بوده و و لایتعهدی را پذیرفته بودند، اما اصحاب خود را طوری تربیت کردند که مقابل حاکم جور قیام کرده و بایستند.