تأمین همه نیازهای زندگی باید سمت و سوی الهی داشته باشد

 آیت الله محمدتقی مصباح یزدی رییس مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره) شب گذشته در دفتر مقام معظم رهبری در قم با بیان این که گاهی عواملی در زندگی موجب می شود که تکالیف الهی بایکدیگر تزاحم و اختلاف پیدا می کنند، اظهار داشت: در این شرایط حتما باید کسانی باشند که در مسائل تربیتی و اخلاقی تخصص داشته باشند و دیگران را راهنمایی کنند.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا،وی افزود: کارهایی که انجام می دهیم را می توان به واجب و مستحب تقسیم بندی کرد؛ در تزاحم مستحب با واجب مشخص است که باید مستحب را فدای واجب کرد؛ مشکل زمانی پیش می آید که واجبی با واجب دیگر تداخل پیدا کند؛ واجبی شخصی با واجبی درباره خانواده و واجبی درباره جامعه باهم تزاحم پیدا کنند.

عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم بیان داشت: در جایی که جهاد واجب است نمی توان گفت حفظ سلامتی واجب است و به جبهه نرفت یا این که غذاهایی مقوی بخوریم تا مریض و مسموم نشویم؛ اگر شرایط عادی باشد حتی باید ورزش کرد تا بدن سالم بماند اما در اینجا صحبت جان باختن است و این مسائل قابل اعتنا نیست، در خط مقدم حتی باید به نان خالی اکتفا کرد و ایستاد.

تکالیف و مسؤولیت های افراد متفاوت است

استاد درس اخلاق حوزه گفت: برخی اختلاف تکالیف بر اساس سن، برخی مربوط به جنسیت، استعدادهای خدادادی، قدرت و توانمندی افراد است؛ حتی اگر این توانمندی ها اکتسابی باشد نیز تکلیف آور است؛ مثلا کسی که زحمت کشیده و به ثروت زیادی دست پیدا کرده با کسی که تنبلی کرده و فقیر شده وظایف شان یکی نیست، کسی که تحصیل کرده و به اجتهاد رسیده با کسی که بی سواد است تکالیف یکسانی ندارند.

نماینده مردم تهران در مجلس خبرگان رهبری در نظر گرفتن همه این عوامل را برای تعیین برنامه رفتاری انسان مهم خواند و ادامه داد: اگر طلاب و دانشمندان بخواهند روزی هشت ساعت به دنبال کسب و کار بروند دیگر نمی توانند برای فراگیری علم زمان لازم را صرف کنند بنابراین هیچ پیشرفتی حاصل نمی شد.

آیت الله مصباح یزدی گفت: برای عبور از این شرایط باید انواع تکالیف و مسؤولیت های خود را در نظر بگیریم؛ این که چه مسؤولیتی داریم یا باید چه مسؤولیتی را به عهده بگیریم؟ چه کارهایی روی زمین مانده و اهمیت بیشتری دارد؟ و به دنبال انجام آنها باشیم.

وی جهاد، وقوع سیل و مسائلی از این دست را شرایطی استثنائی خواند و گفت: در این شرایط غالبا نیازها به صورت واجب کفایی برآورده می شود یعنی اگر من به الکفایه بود که تکلیف از ما ساقط است و گرنه همه افراد موظف اند به صحنه بیایند و نیاز را برطرف کنند.

چه کنیم که عبادات مانع از انجام تکالیف دیگر نشود؟

رییس مؤسسه امام خمینی(ره) با اشاره به آیه«إِنَّ نَاشِئَهَ اللَّیْلِ هِیَ أَشَدُّ وَطْئاً وَ أَقْوَمُ قِیلاً إِنَّ لَکَ فِی النَّهَارِ سَبْحاً طَوِیلاً» ابراز داشت: خداوند می فرماید تأکید ما برای عبادت شبانه برای این است که رنجش بیشتر بوده اما بهتر می توان با خدا خلوت کرد در روز فعالیت ها، تکالیف و وظایف دیگری دارید که مانع عبادت طولانی و چندین ساعته می شود؛ تأکیدهایی که برای سحر خیزی شده در منابع دینی کم نظیر است.

عضو جامعه مدرسین در تبیین شبهه ای پیرامون کثرت عبادت، گفت: برخی می گویند اگر بنا باشد بر اساس تأکیدهای قرآن و روایات، بیشتر شب را به عبادت بپردازیم و نماز یومیه را نیز با تعقیبات و مستحبات انجام دهیم دیگر برای انجام سایر کارهای انرژی و توان لازم را نخواهیم داشت؛ دانشجویی که شب ها به عبادت مشغول است در کلاس چرت می زند و کارگری که شب زنده دار است روزها حال کارکردن ندارد و با این وضعیت کارها پیش نخواهد رفت و تکالیف دیگر بر زمین می ماند.

نماینده مجلس خبرگان رهبری در پاسخ به این پرسش اظهار داشت: در کتاب های طبی خواص همه داروها و گیاهان را نوشته است آیا معنایش این است که همه آنها را مصرف کنیم؟ کسی که می خواهد درمان شود به پزشک مراجعه می کند و او پس از معاینه تشخیص می دهد که این فرد با چنین شرایطی باید چه دارویی و به چه میزانی مصرف کند؛ هرچه دکتر مهارتش بیشتر باشد نسخه بهتری تجویز می کند؛ در استفاده از قرآن و منابع دینی نیز باید به فرد متخصص مراجعه کنیم.

اشک بر سیدالشهدا به تنهایی گناهان را پاک نمی کند

استاد اخلاق حوزه با بیان این که اشک بر سیدالشهدا(ع) به تنهایی نمی تواند انسان را نجات بدهد، گفت: برخی با معلومات کمی که دارند تصور می کنند می توانند در طول سال هر گناهی انجام دهند و در روز عاشورا با دو قطره اشک همه گناهان را از بین ببرند.

آیت الله مصباح یزدی افزود: منظور روایاتی که این موضوع را مطرح کرده اند این است که اشک ریختن برای امام حسین(ع) چنین توان و اقتضایی دارد اما با شرایط خودش؛ دارو زمانی اثر می گذارد که تقویت و پرهیز غذایی رعایت شود.

در مسائل اخلاقی باید به استاد اخلاق رجوع کرد

وی خاطرنشان کرد: همان گونه که در مسائل فقهی باید به مجتهد رجوع کنیم در بسیاری از مسائل اخلاقی نیز باید به کسی که در این زمینه صاحب نظر و متخصص است مراجعه کنیم؛ کسی که می خواهد در این زمینه نسخه ای تجویز کند باید مراجعه کننده را خوب بشناسد، توانایی ها و شرایط  وی را در نظر بگیرد و کاری نکند که فرد خسته شده و دیگر پشت سرش را هم نگاه نکند.

رییس مؤسسه امام خمینی(ره) با اشاره به روایتی در زمینه برنامه روزانه انسان بحث کرده است، گفت: انسان باید شبانه روز خود را به سه بخش تقسیم کند، قسمتی را به خواب و نیازهای بدن، بخشی را به کسب روزی و یک بخش را نیز به عبادت اختصاص دهد؛ روایتی دیگر می فرماید باید زمانی را نیز برای معاشرت با دوستان، تفریح و لذت های حلال بگذارید که اگر این نباشد نمی توان کارهای دیگر را درست انجام داد.

عضو جامعه مدرسین در توضیح این روایت ابراز داشت: برخی تصور می کنند معنای این روایت یعنی ۲۴ ساعت خود را به سه بخش مساوی تقسیم کنیم یعنی برای هریک از برنامه ها ۸ ساعت وقت بگذاریم اما نحوه تقسیم این اوقات در افراد مختلف و با تغییر شرایط، ظرفیت و توانایی ها متفاوت خواهد بود؛ مثلا کسی یک ربع قبل از اذان صبح بیدار شود کافی است اما فرد دیگر اگر احیا بگیرد هم اشکالی ندارد.

 نماینده مجلس خبرگان ادامه داد: اجمالا می خواهد بفرماید زندگی شما نباید یک سویه باشد؛ زهد معنایش این نیست که به کوه برویم، همسر و درس و بحث و سایر مسؤولیت ها را کنار گذاشته و به عبادت بپردازیم؛ باید مجموعه روایت ها و سیره اهل بیت(ع) را در نظر بگیریم و آنها را دسته بندی کنیم و به کار ببندیم.

تأمین همه نیازهای زندگی  باید سمت و سوی الهی داشته باشد

استاد اخلاق حوزه علمیه قم با تقسیم بندی کلی کارهای انسان به دو حوزه فردی و اجتماعی گفت: کارهای فردی مانند نمازخواندن است که حتی اگر همه انسان ها از روی زمین کوچ کنند و تنها بمانیم باید آن را انجام دهیم اما ما نسبت به همسر، پدر و مادر، همسایه، امام، مسؤولان و حتی دوستان و دشمنان داخلی و خارجی، وظایفی داریم.

آیت الله مصباح یزدی به تشریح نیازهای ضروری زندگی، نیازهای فیزیولوژکی، نیاز به ارتباط با خدا، نیازهای معنوی و روحی و نیازهای دفاعی و امنیتی پرداخت و بیان داشت: اسلام می خواهد ما در همه این امور نمونه باشیم و همه این فعالیت ها تنها یک سمت و سو داشته و همگی الی الله باشند.

وی یکی از مهم ترین کارهای اجتماعی را مدیریت جامعه دانست و گفت: مدیریت همه شئون دیگر را تحت الشعاع قرار می دهد؛ امیرالمؤمنین(ع) در نامه ای خطاب به مالک اشتر دستورالعمل جامعی درباره نحوه مدیرت و فرمان داری مصر ارائه می دهد و در کنار همه آن توصیه های مهم می فرماید بهترین اوقات خود را برای عبادت خداوند بگذار، گرچه هر کاری که با خلوص نیت انجام دهی عبادت است اما زمانی مخصوص عبادت در نظر بگیر و در راز و نیاز با خدا کم نگذار، این امر در انجام هرچه بهتر و صحیح تر سایر وظایفت به تو کمک می کند.