تخریب مساجد در بحرین لکه ننگی بر پیشانی حکومت آل خلیفه است

«شیخ میثم السلمان»، مسئول پرونده آزادی‌های مذهبی مرکز پیگیری حقوق بشر بحرین در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری فارس در منامه افزود: تخریب مساجد و ادامه بی‌توجهی و سهل انگاری حکومت بحرین در بازسازی آنها بخشی از ترفندهای این حکومت برای فتنه انگیزی بین گروه‌ها و اقشار و طوایف جامعه بحرین و متزلزل کردن ریشه‌های الفت و همبستگی و همزیستی مسالمت آمیز بین آنها و تعمیق ریشه‌های کینه و نفرت میان طوایف و گروه‌ها و طیف‌های مختلف جامعه بحرینی است که ضربه‌ای بنیادین به منافع کشور وارد و کشور را غرق در اختلافات خواهد کرد.

اما درباره نقشه حل بحران مساجدی که حکومت بحرین آنها را تخریب کرده است، شیخ میثم السلمان گفت که برای حل این بحران پیش از هر چیز باید تمام مساجد تخریب شده در مکان اصلی خود بدون هیچ تغییری مجددا بنا شوند و افراد و نهادهایی که در این جنایات نکوهیده دست داشتند، برای بازخواست و محاکمه عادلانه به دادگاه معرفی شوند و حکومت بحرین به صورت رسمی به خاطر این جنایاتی که مرتکب شده از مردم عذر خواهی کند.

وی در خصوص برخی از اتهامات رسانه‌های داخلی و عربی که انقلاب بحرین را به انقلابی طایفه‌ای توصیف می‌کنند، شیخ میثم السلمان گفت: «انقلاب بحرین توانست به نمونه بی‌مانندی برای انقلاب‌های بهار عربی تبدیل شود، چون همواره انقلابی مسالمت آمیز بوده و خشونت را محکوم کرده است و خواسته‌ها و مطالبات مردم بحرین هیچ‌گاه خواسته‌ها و مطالبات طایفه‌ای یا گروهی نبوده است.

 ***متن کامل این گفتگو به شرح ذیل است***

فارس: در ابتدا بفرمایید که حقوق بشر در بحرین را پس از بهار عربی چگونه ارزیابی می‌کنید و نقش مرکز رصد حقوق بشر بحرین در حوزه آزادی‌های مذهبی و دینی چیست؟

شیخ السلمان: مرکز رصد حقوق بشر بحرین را باید بزرگترین ائتلاف جمعیت‌های حقوقی و مدافع حقوق بشر در بحرین به شمار آورد که اقدام به هماهنگی و تقسیم نقش‌ها و کنترل اداری فعالیت‌های حقوقی و سازماندهی فعالیت‌های محلی و بین المللی می‌کند و تلاش دارد تا حمایتی برای تمام فعالان حقوقی از هر ایدئولوژی و دیدگاه و تخصصی قرار دهد. به همین دلیل در مرکز رصد حقوق بشر بحرین بخشی تحت عنوان دایره آزادی‌های مذهبی و بخشی تحت عنوان نیروی انسانی و بخشی تحت عنوان مربیان و آموزگاران و همچنین بخش‌هایی برای پزشکان، پرستاران، پیگیری امور قضایایی در دادگاه‌ها و غیره اختصاص داده شده تا به این ترتیب هر کس در هر بخشی که تخصص و فعالیت دارد و براساس استراتژی‌ها و دیدگاه‌هایش فعالیت کند.

به این ترتیب می‌توان گفت که مرکز رصد حقوق بشر بحرین علاوه بر پیگیری و رصد و ثبت و انتشار نقض‌های صورت گرفته در حوزه حقوق بشر در بحرین تلاش دارد تا به این نقض‌ها اهمیت بیشتری بدهد و ابعاد واقعی و اهداف حقیقی نهفته در پس این اقدامات را افشا کند.

این درحالی است که بیانیه جهانی حقوق بشر به طور مفصل و مشروح به موضوع آزادی مذهبی و عقیده نیز می‌پردازد و آن را بخشی از حقوق بشر می‌داند که نباید مورد تعرض حکومت‌ها قرار گیرد، در حالی‌که نقض حقوق مذهبی و عدم دادن اجازه به ادای فرایض مذهبی و عادات و آداب و رسوم دینی از جمله اقدامات حکومت بحرین صرف نظر از نقض حقوق دیگر شهروندان بحرینی مانند حق آموزش و کار و برگزاری تجمعات مسالمت آمیز و مشارکت سیاسی بوده که در مواردی این تجاوزها و تعرض‌ها تبدیل به سیاست‌هایی همچون سیاست تبعیض طایفه‌ای و مذهبی قانونمند و سازمان یافته شده که بازتاب‌هایی منفی بر حقوق شهروندان در حوزه‌های مختلف همچون بهداشت، آموزش، کار، دمکراسی و مذهب گذاشته و همین موجب شده تا دفاع از آزادی‌ مذهبی نیز به بخشی از فعالیت‌های مرکز رصد حقوق بشر بحرین تبدیل شود.

فارس: شمار مساجدی که به طور موثق حکومت بحرین اقدام به تخریب آنها کرده است را چند مسجد برآورد می‌کنید و آیا تاکنون براساس توصیه‌های گزارش کمیته حقیقت یاب بسیونی مورد بازسازی قرار گرفته‌اند؟ عامل اصلی تخریب این مساجد را چه نهادی می‌دانید؟

شیخ السلمان: حکومت بحرین از ۷۳۹ مسجدی که در اداره اوقاف جعفریه بحرین ثبت شده ۳۸ مسجد را تخریب کرده است که معادل ۵ درصد از مساجد پیروان مذهب جعفری در بحرین است و این تخریب‌ها در زمانی صورت گرفته که حکومت بحرین آن را دوره سلامت ملی نام نهاده بود و بالطبع باید گفت که این لکه ننگی بر پیشانی حکومت بحرین به شمار می‌آید.

دلایل و مستندات ارائه شده از سوی کمیته مستقل حقیقت یاب نیز اظهار می‌کند که «خالد بن علی الخلیفه»، وزیر دادگستری بحرین و وزیر شهرها و شهرک‌ها مرتکب این جنایت شده و عامل اصلی آن معرفی شده‌اند. همچنین گزارش کمیته بسیونی به این نکته نیز اشاره می‌کند که گروه‌های از نیروهای امنیتی حکومت بحرین در این جنایات دست داشته‌اند که گزارش ۲۳ نوامبر ۲۰۱۱ کمیته بسیونی نیز آن را مورد تاکید قرار داده و ارتکاب جنایات زیر را متوجه آنها دانسته است:

١– ثبت تخریب مساجد و حسینیه‌ها و بارگاه‌های شیعیان طی دوره یکم مارس تا ۱۱ اوت ۲۰۱۱ (بند ۱۳۰۸).

٢- در بند (۱۳۱۵) گزارش در مدت زمانی مذکور ٣۵ مسجد و چندین حسینه و بارگاه توسط حکومت بحرین تخریب شدند، در حالی‌که کمیته حقیقت یاب بسیونی به دلیل فشاری لجستیکی تنها از ۳ مسجد تخریب شده توانست بازدید کند.

٣- گزارش در بند (۱۳۱۸) ثابت می‌کند که «جمعه الکعبی»، وزیر امور شهرها و شهرک‌ها و برنامه‌ریزی عمرانی با اتخاذ برخی تدابیر و اجرای برخی اقدامات از جمله مغایر قانون بودن ساخت برخی از این مساجد با قانون سازماندهی بناها و ساختمان‌ها شهرهای بحرین مصوب سال ۱۹۷۷ اقدام به تخریب مساجد کرده است.

۴- گزارش در بند (۱۳۲۰) به نحوه انهدام مساجد و ادات مورد استفاده برای انهدام آنها اشاره می‌کند که مهمترین آن بلدوزر بوده است.

۵-  گزارش در بند (۱۳۲۱) به این نکته اشاره می‌کند که انهدام مساجد توسط گروه‌هایی از نیروهای امنیتی متشکل از گروه‌های ۵ نفره بوده و آشکارا به دست داشتن وزارت کشور و دفاع بحرین در ارتکاب این جنایت اشاره می‌کند.

اما در خصوص بازسازی و تجدید بنای این مساجد باید گفت که حکومت بحرین عملاً نسبت به ساخت مجدد ۷۲ درصد از این مساجد بی‌توجه است، با توجه به اینکه دیگر مساجد بازسازی شده یا دوباره ساخته شده نیز با همت شهروندان غیور و مومن بحرینی صورت گرفته است و این موجب شده تا سازمان‌ها و نهادهای بین المللی از حکومت بحرین بخواهند برنامه‌ زمانی واضح و شفافی برای بازسازی و تجدید بنای تمام مساجد تخریب شده ارائه دهد.

فارس: آیا تبعیض مذهبی در بحرین به فرهنگی جا افتاده و قانونمند تبدیل شده که براساس آن دستگاه‌های امنیتی با معترضان بحرینی تعامل می‌کنند؟

شیخ السلمان: هم اکنون برای جامعه بین المللی ثابت شده که حکومت بحرین سیاست تبعیض نژادی و مذهبی را اعمال می‌کند. به همین دلیل بحرین نیازمند مقابله با نفوذ این فرهنگ در جامعه بحرین است، چون تبعیض طایفه‌ای و مذهبی هم اکنون شکل و ماهیتی ساختاری و بنیادین در برخی از نهادها و موسسات حکومتی و دوایر رسمی به خود گرفته و این خطری واقعی و حقیقی برای سلامت، امنیت و بافت جامعه به شمار می‌آید. حکومتی که به حقوق شهروندی برابر احترام نگذارد، بنابراین تبعیض طایفه‌ای و مذهبی در آن امری قانونمند خواهد شد.

فارس: نقشه راه برای حل بحران تخریب و انهدام مساجد از نظر شما چیست؟

شیخ السلمان: تخریب مساجد و بی‌توجهی حکومت بحرین به بازسازی و تجدید بنای این مساجد در واقع بخشی از ترفند حکومت بحرین جهت فتنه‌ انگیزی در کشور و تعمیق اختلافات میان افراد و گروه‌های مختلف جامعه بحرین و از بین بردن زمینه‌های همزیستی مسالمت آمیز و کاشت بذر کینه و نفرت میان طیف‌های مختلف جامعه بحرین است که به منافع کشور ضربات بزرگ وارد می‌کند.

همچنین پافشاری برخی از طرف‌های رسمی و حکومتی در دادن صفت مسجد و یا نهادن نام مسجد بر مساجد تخریب شده آن هم پس از گذشت دو سال از تخریب آنها و محکومیت این جنایت از سوی جامعه بین المللی این مشکل را حل نخواهد کرد، بلکه به نظر می‌رسد، در اولین گام مسئولان حکومتی بحرین بابت این اقدامات از درگاه الهی طلب بخشایش کنند و پس از آن از مردم بحرین به خاطر زیر پا گذاشتن قوانین کشور و قانون اساسی بحرین و عرف‌های بین المللی و زیر پا گذاشتن ارزش‌های دینی و اسلامی و مردمی عذر خواهی کنند.

بدون تردید ننگ و عار همراه تمام کسانی‌ است که در این اقدام نکوهیده دست داشته‌اند، اما به نظر می‌رسد، نقشه راه برای تعامل با پرونده سه مرحله را در بر می‌گیرد:

١- تجدید بنای تمام مساجد تخریب شده در جا و مکان اصلی آنها بدون تغییر مکان آنها

٢- معرفی افراد دست داشته در این جنایت نکوهیده به دادگاه عادلانه

٣- عذرخواهی رسمی حکومت بحرین از مردم به خاطر اقدام به این جنایت

فارس: برخی از رسانه‌های داخلی و عربی به مسالمت آمیز بودن انقلاب بحرین شک دارند و آن را انقلابی خشونت آمیز می‌دانند، نظر شما در این ارتباط چیست؟

شیخ السلمان: اتخاذ خط مشی مسالمت آمیز و محکوم کردن تمام نشانه‌های خشونت از جمله اصول مسلمی است که رهبران سیاسی و دینی و مدافعان حقوق بشر در بحرین برسر آن توافق نظر دارند، به همین دلیل است که می‌توان گفت، انقلاب بحرین می‌تواند، الگو و نمونه‌ای برای دیگر انقلاب‌های بهار عربی در ملتزم بودن به رد هرگونه خشونت و و مسالمت آمیز بودن باشد.

می‌توان گفت که انقلاب بحرین به این طریق توانست دستاوردهای دیپلماتیک و رسانه‌ای و تبلیغی ملموسی را محقق کند، اگر چه در این راه تلاش‌های بسیاری صورت گرفت که آن را جنبشی گروهی و خشونت طلب معرفی کنند.

این درحالی است که سخنرانی‌ها و راهنمایی‌های «آیت الله شیخ عیسی قاسم»، رهبر شیعیان بحرین نقشی اساسی را در حفظ این اصول و مبادی ایفا کرد. به همین دلیل باید بار دیگر تاکید کنیم که انقلاب ارزشی بحرین هیچ‌گاه از خشونت و تخریب حمایت نکرده بلکه آن را قاطعانه رد کرده و در همان حال پذیرش هرگونه ذلت و خواری و سکوت در برابر ظلم و ستم را رد می‌کند و بر ادامه راه خود تا تبدیل شدن مردم به منبع اصلی تصمیم گیری و قدرت در بحرین ادامه می‌دهد.

فارس: به کسانی‌که انقلاب بحرین را انقلابی شیعی علیه حکومت اهل سنت توصیف می‌کنند، چه پاسخی می‌دهید؟

شیخ السلمان: خواسته‌ها و مطالباتی که مردم بیان کرده‌اند، به دور از هرگونه خواسته‌های طایفه‌ای است و کاملاً مطالباتی دمکراتیک است. مردم از حکومت خواهان دولت منتخبی هستند که برخاسته از بطن مردم باشد و تمام شهروندان در انتخاب آن مشارکت داشته باشند، همچنین خواهان توزیع عادلانه دوایر انتخاباتی هستند و مطالبات دیگری که تماما خواسته‌های ملی به شمار آورده می‌شوند، اما حکومت تلاش کرد، این خواسته‌ها و مطالبات را خواسته‌ها و مطالبات طایفه‌ای جلوه دهد تا طوایف مختلف جامعه بحرینی را علیه یکدیگر تحریک کند.

در واقع باید گفت، هر کس به دنبال تعمیق و گسترش دشمنی‌ها و خصومت‌های مذهبی و طایفه‌ای و برخورد طیف‌های مختلف مردم با یکدیگر است، اقدام به جنایتی بزرگ و نکوهیده می‌کند که در خدمت کشور و مردم بحرین نخواهد بود، بلکه در خدمت گروه کوچکی از جامعه بحرین است که خواهان حفظ منافع خود هستند و منافعی به شمار می‌آیند که دیگر گروه‌ها و طوایف جامعه بحرین از آن محروم می‌باشند.