تفاوت ماهوی گردشگری و زیارت/ زیارتگاه‌ها نمادهای بسط توحید هستند

mirبه گزارش خبرگزاری فارس به نقل از پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله سید محمد مهدی میرباقری،وی در دیدار با معاون زیارت استانداری قم، به بیان برخی از جهت‌گیری‌های کلی که در زمینه زیارت باید مورد توجه قرار گیرد، بدین شرح پرداخت:

نباید فرهنگ توسعه مادی بر توسعه شهرهای زیارتی حاکم شود بلکه زیارتگاه‌ها نماد فرهنگ شیعی و مرکز نشر توحیداند. جمکران و حرم مطهر حضرت معصومه (ع) می‌تواند مرکز نشر فرهنگ شیعی در جهان قرار گیرد. موضوع گردشگری در سه لایه خرد، کلان و توسعه مورد دقت مسؤلان قرار می‌گیرد و در این سه لایه برای آن برنامه‌ریزی می‌شود، به طور مثال در سطح خرد برای اموری نظیر خوراک، پوشاک، بهداشت و … تدابیر لازم اتخاذ می‌شود و در برنامه‌ریزی‌های کلان نیز، برنامه‌ای برای فراهم نمودن زیرساخت‌های گردشگری و تحول در سایر ساختارهای اجتماعی مرتبط با این موضوع، مدّ نظر قرار می‌گیرد.

برنامه‌هایی در سطح توسعه نیز، به مباحث مربوط به چگونگی ارتقاء مفهوم گردشگری می‌پردازد. لازم است تا همان گونه که در مسأله گردشگری در این سه سطح برنامه ریزی می‌شود، برای موضوع زیارت نیز در این سه سطح برنامه‌ریزی شود. مفهوم زیارت با مفهوم گردشگری تفاوت ماهوی دارد. گردشگری برای توسعه ابتهاجات دنیایی است ولی زیارت سیر الی الله است و از همین رو برنامه‌ریزی‌های کلان و توسعه آن کاملاً متفاوت از موضوع گردشگری است.

بسترهای اجتماعی، گرایش غالب و جو اجتماعی ایجاد می‌کند و به تعبیر دیگر موجب جبر اجتماعی می‌شود و الزامات فرهنگی خود را به جامعه تحمیل می‌کند، نظیر یک کشتی کالایِ وارداتی که وقتی توزیع شد الزامات فرهنگی خود را نیز به بار خواهد آورد. در موضوع زیارت نیز اگر جاذبه شهر، با محوریت جاذبه‌های مادی توسعه یافت و یا نگاه مسؤلان به زائر، نگاه ریالی شد و سیاست‌ها به این سمت سوق پیدا کرد که زائر پول بیشتری خرج کند، این رویکرد لوازم و فرهنگ متناسب با خود را ایجاد خواهد کرد.

نگاه ریالی به زائر، حتی با محاسبه مادی هم غلط است. به طور مثال زیارت اربعین در کربلا، نمونه‌ای خوب از یک زیارتِ مبتنی بر اخلاق و فداکاری است و برآیند آن به افزایش قدرت سیاسی عراق و همدلی جهان تشیع منتهی می‌شود که با هیچ سرمایه مادی نمی‌توان به آن دست یافت. مثال دیگر، وضعیت زائر در مکه و مدینه است. در اطراف خانه خدا برج‌هایی ساخته می‌شود که حاجی می‌بایست زیر سایه آن، خانه خدا را طواف کند، یعنی حتی کعبه هم به نماد تمدن مادی تبدیل می‌شود و حاجی باید در حالیکه با این تمدن تحقیر می‌شود، کعبه را طواف کند. اساساً این تلقی از زیارت که باید در بهترین هتل‌ها اقامت کرد و از بهترین غذاها تناول کرد و البته روزی دو ساعت هم به زیارت رفت، اشتباه است.

جمکران و حرم حضرت فاطمه معصومه (س) در قم محور بسط فرهنگ تشیع در جهان باید قرار گیرد، در مقابل نمادهای غربی بسط کفر، زیارتگاه‌ها نمادهای بسط توحیداند و به همین جهت زیارتگاه‌ها باید قطب تحرکات اجتماعی و مرکز نشر توحید قرار گیرند و حفظ هویت فرهنگی شیعه حول آن‌ها شکل بگیرد. شهرهای مذهبی بایستی زیارت محور توسعه یابند ، نه آن که در این شهرها اقتضای تمدن غرب و زمینه گرایش به دنیا، بر توحید حاکم شود و زیارتگاه‌ها در شهرهای زیارتی، همانند مساجد در کشورهای غیر اسلامی، صرفاً ضمایمی باشند که به شهر افزوده می‌شوند.

توسعه فرهنگ تکریم زائر در شهرهای زیارتی، برخوردها و یا برنامه‌ریزی‌هایی که منجر می‌شود تا زوّار کشورهایی که به لحاظ اقتصادی و یا تکنولوژی در سطوح پایین‌تری قرار دارند تحقیر شوند بسیار مهم و قابل تقبیح است، این تحقیر نه تنها محبت ایجاد نمی‌کند بلکه موجب نفرت نیز می‌شود. اخلاق و اخوت حول معصوم موجب فداکاری شیعیان است، آنچه موجب می‌شود تا شیعیان دیگر کشورها در سوریه و یا در مرزهای ما شهید بدهند همین اخوت حول معصوم است.